Problemy w okresie okołokwitnieniowym

Kwitnienie roślin sadowniczych jest okresem szczególnie ważnym w ochronie przed chorobami. W wypadku jabłoni dochodzi w tym czasie zazwyczaj do najsilniejszych i najbardziej niebezpiecznych infekcji parchem jabłoni. Ponadto zaczynają także intensywnie żerować szkodniki (zwójkówki liściowe, owocówka jabłkóweczka, mszyce oraz szpeciele). W tej fazie wykonywane jest zwykle wiele zabiegów.

Kwitnienie roślin sadowniczych to okres wzmożonej aktywności owadów zapylających (fot. 1). Prowadząc ochronę upraw należy o tym pamiętać i ograniczyć zabiegi do niezbędnych, a w czasie oblotu pszczół zupełnie ich zaniechać oraz bezwzględnie przestrzegać prewencji. Przed użyciem każdego preparatu należy dokładnie przeczytać jego etykietę rejestracyjną/instrukcję stosowania i sprawdzić zapis dotyczący prewencji. Jest to szczególnie istotne w wypadku preparatów, których prewencja „nie dotyczy”, ponieważ nie zawsze jest to jednoznaczne z niską szkodliwością dla pszczół oraz innych owadów zapylających. Takie preparaty lepiej jest pominąć, a wybrać inne, dla których prewencja jest określona.

 

Choroby jabłoni w okresie kwitnienia

Do najsilniejszych infekcji parchem jabłoni (fot. 2) dochodzi, gdy obserwowana jest dojrzałość znacznej liczny zarodników workowych grzyba Venturia inaequalis. Drzewa intensywnie rosną, każdej doby przyrost tkanek jest wręcz wizualnie zauważalny. Średnio co około 4 dni pojawia się nowy liść. Z tego powodu należy częściej niż w innych okresach wykonywać zabiegi ochrony, aby w czasie wysiewu zarodników workowych nowe przyrosty były stale zabezpieczone przed infekcjami (niezabezpieczona tkanka jest na nie szczególnie podatna). Sytuacja ta zmusza sadowników do prowadzenia intensywnej ochrony zapobiegawczej preparatami kontaktowymi nie rzadziej niż co 4–5 dni. Wybierając określony preparat, należy zwrócić uwagę na jego zmywalność. W tym terminie powinno się na bieżąco śledzić dane ze stacji meteorologicznych, gdyż największą skuteczność wykazują zabiegi wykonane 24 godziny przed spodziewaną infekcją. W razie konieczności ochronę zapobiegawczą należy uzupełnić o interwencyjną, prowadzoną na bazie danych ze stacji i modeli symulacyjnych.

Gdy nie jesteśmy pewni skuteczności ochrony zapobiegawczej (np. gdy dochodzi do częściowego lub całkowitego zmycia fungicydów kontaktowych) i mamy do czynienia z silnymi infekcjami, należy sięgnąć po preparaty o działaniu wgłębnym/systemicznym. Wybierając tego typu środki trzeba pamiętać o zachowaniu rotacji. Środki z jednej grupy chemicznej stosować można maksymalnie dwu-, trzykrotnie w sezonie, aby uniknąć wytworzenia ras odpornych grzyba na dany środek. Parch jabłoni do infekcji potrzebuje podwyższonej wilgotności powietrza, natomiast mączniak prawdziwy jabłoni (fot. 3) – suchej i ciepłej pogody. W ostatnich latach nasiliły się problemy w ochronie przed tą chorobą. Powodem są panujące warunki atmosferyczne podczas łagodnych zim oraz suchych i ciepłych sezonów wegetacyjnych. Podstawą walki z mączniakiem jest wycinanie porażonych pędów w okresie bezlistnym oraz porażonych w czasie rozwoju drzew. Wymienione zabiegi fitosanitarne powinny być uzupełnione o ochronę chemiczną. W sadach, w których rok wcześniej obserwowano silnie porażone drzewa, powinno się od początku sezonu prowadzić intensywną ochronę zapobiegawczą preparatami siarkowymi. W fazie zielonego/różowego pąka do zabiegów należy wykorzystywać preparaty o działaniu układowym.

Okres kwitnienia jabłoni to również początek ochrony przed chorobami przechowalniczymi, głównie przed szarą pleśnią. Do porażenia przez Botrytis cinerea dochodzi, gdy kwiaty są otwarte, najczęściej podczas zwiększonej wilgotności powietrza. Dobre działanie wykazują tutaj preparaty z grupy anilinopirymidynowych, a także nowa grupa środków SDHI, jak również tiuram i kaptan. Wybierając preparat warto rozważyć użycie takiego, który będzie działał na kilka chorób, np. na parcha, mączniaka jabłoni i szarą pleśń (Fontelis 200 SC, Orlian 200 SC, Luna Expierence 400 SC) lub na parcha jabłoni i szarą pleśń (preparaty z grupy anilinopirymidyn, zawierające tiuram i kaptan). Objawy szarej pleśni uwidaczniają się w pełni sezonu (fot. 4) lub dopiero podczas przechowywania.

Szkodniki w okresie kwitnienia

Ochronę przeciwko zwójkówkom liściowym (fot. 5) należy rozpocząć w fazie różowego pąka jabłoni (w br. faza ta przypadła na 18 kwietnia, ale warunki pogodowe nie pozwoliły na wykonanie zabiegu). Zabiegi zwalczające w tym terminie są ważne, ponieważ pomagają skutecznie ograniczyć populację tych szkodników, co rzutuje na dalsze zagrożenie z ich strony i konieczność wykonania kolejnych oprysków w dalszej części sezonu. Ochrona po kwitnieniu jabłoni oraz w dalszej części sezonu powinna bazować na monitoringu odłowów samców poszczególnych gatunków w pułapkach feromonowych, a zabiegi insektycydami należy wykonywać dopiero, gdy przekroczony jest przez nie próg ekonomicznego zagrożenia. Dobierając preparat powinniśmy kierować się przede wszystkim jego selektywnością w stosunku do organizmów pożytecznych.

Tuż po kwitnieniu należy zlustrować wszystkie uprawy sadownicze pod kątem obecności mszyc (fot. 6). Decyzję o zabiegu podejmuje się na podstawie progów ekonomicznej szkodliwości, który dla mszycy jabłoniowo-babkowej wynosi 1 drzewo z koloniami mszyc w próbie 50 drzew. Dla mszycy jabłoniowej jest on wyższy – 15 pędów z koloniami w próbie 150 drzew. Na ten gatunek należy zwrócić szczególnie uwagę na młodych kwaterach. W ostatnim sezonie mszyca jabłoniowo-babkowa (fot. 7) dała się we znaki wielu sadownikom. Przyczyną problemów była prawdopodobnie niewłaściwa, bądź zaniechana ochrona na początku sezonu. Zabieg zwalczający mszyce działa jednocześnie na owocnicę jabłkową. Jej monitoring prowadzi się w oparciu o wywieszone na początku kwitnienia białe tablice lepowe. Obecnie na rynku jest wiele skutecznych preparatów, a jednocześnie selektywnych dla organizmów pożytecznych (fot. 8) Pamiętać należy, że aficydy – podobnie jak akarycydy – wymagają zwiększonej dawki wody.

W fazie różowego pąka jabłoni można zazwyczaj zauważyć pierwsze żerujące larwy przędziorków. Lustracje na obecność tych szkodników należy prowadzić co około dwa tygodnie. Podczas lustracji tuż po kwitnieniu należy zwrócić też uwagę na obecność pordzewiaczy. Zwalczanie roztoczy zaleca się prowadzić z uwzględnieniem progów ekonomicznej szkodliwości, które są szczegółowo opisane w Programie Ochrony Roślin Sadowniczych oraz wykorzystaniem akarycydów niezagrażających faunie pożytecznej.