Ostatnie zabiegi zwalczające szkodniki przed zbiorem jabłek

    Skierniewice

    W sadach dużą uwagę na monitoring i zwalczanie szkodników zwraca się przed kwitnieniem i w okresie wzrostu zawiązków. Tymczasem w dalszej części sezonu wegetacyjnego, a nawet krótko przed zbiorami owoców, niektóre gatunki szkodników także mogą być groźne.

    Szkodliwe roztocze

    W opisywanym okresie szkody może wyrządzić przede wszystkim ta grupa szkodników. Ich liczebność wzrasta bardzo szybko zwłaszcza podczas upalnej i suchej pogody. Liczne występowanie w tym okresie przędziorków (fot. 1) i szpecieli przyczynia się do niewyrastania i niewybarwiania się owoców. W przypadku licznej populacji samice przędziorka owocowca składają jaja zimowe w zagłębienia szypułkowe i kielichowe owoców. W miejscach tych mogą także gromadzić się zimujące samice przędziorka chmielowca. Obecność jaj przędziorka owocowca lub samic przędziorka chmielowca na owocach dyskwalifikuje je na eksport.

    [envira-gallery id=”39193″]

    Liście zasiedlone przez pordzewiacza jabłoniowego (fot. 2) mogą przedwcześnie opadać, a skórka owoców może być ordzawiona (fot. 3). Aby zapobiec inwazji przędziorków latem, trzeba systematycznie (nie rzadziej niż co dwa tygodnie) wykonywać lustracje na ich obecność oraz liczebność. W tym celu każdorazowo należy przejrzeć 200 liści (po 5 szt. z 40 drzew) z zewnętrznej części korony. Lustrować należy drzewa wszystkich odmian w sadzie, zwracając szczególną uwagę na te najbardziej dla roztoczy atrakcyjne, jak: ‘Gala’, ‘Golden Delicious’, ‘Rubin’, ‘Piros’, ‘Idared’, ‘Lobo’, ‘Jonagored’. Do połowy lipca próg szkodliwości jest przekroczony, jeśli na jednym liściu znajdują się trzy formy ruchome przędziorków, po połowie lipca – gdy na jednym liściu stwierdzi się 7 lub więcej form ruchomych. Aby ocenić liczebność pordzewiacza jabłoniowego należy z 20 drzew przejrzeć po 10 liści ze środkowej części rozet lub długopędów. Szpecieli tych szukać trzeba na dolnej stronie liścia, u jego podstawy, wokół nerwu głównego. Liczy się osobniki na powierzchni około 1 cm2. Do wykonania tej czynności niezbędne jest posiadanie sprzętu optycznego (lupa, binokular) o powiększeniu do 30x. Obecność 20–40 osobników na 1 cm2 wskazuje na potrzebę ich zwalczania.

    Walka z tymi szkodnikami jest zdecydowanie trudniejsza w drugiej połowie sezonu wegetacyjnego. W tym okresie występują bowiem wszystkie stadia rozwojowe przędziorków i aby skutecznie je zniszczyć trzeba użyć mieszaniny dwóch środków lub wykonać dwa kolejne zabiegi, w odstępie 7–10 dni, pamiętając o przestrzeganiu karencji. W okresie dominacji jaj letnich i młodych larw można zastosować Nissorun Strong 250 SC w dawce 0,4 l/ha (28 dni karencji). W okresie występowania form ruchomych: Envidor 240 SC w dawce 0,4 l/ha (14 dni karencji), Kanemite 150 SC (30 dni karencji), Ortus 05 SC w dawce 1–1,5 l/ha (21 dni karencji), jak również Sanmite 20 WP w dawce 0,75 kg/ha (7 dni karencji) lub Pyranica 20 WP w dawce 0,375–0,5 kg/ha (7 dni karencji), a także Zoom 110 SC (42! dni karencji). Zwalczanie przędziorków tuż przed zbiorami jest bardzo trudne. Z tego względu najlepiej je niszczyć wcześniej, nawet przy niższej populacji.

    W celu eliminacji pordzewiacza jabłoniowego można zastosować: Dimilin 480 SC w dawce 0,375 l/ha (14 dni karencji) + Silwet Gold w stężeniu 0,015%, Ortus 05 SC w dawce 1,2–1,5 l/ha (21 dni karencji), Envidor 240 SC w dawce 0,4 l/ha (14 dni karencji) lub Vertigo 018 EC w dawce 0,675–0,75 l/ha (28 dni karencji). Preparat Vertigo 018 EC z grupy makrocyklicznych laktonów zawierający abamektynę będzie niszczył równocześnie ruchome stadia przędziorków.

    Bielik klonowiec

    W ostatnich kilku sezonach wegetacyjnych w niektórych sadach pojawiają się „brudne” owoce pokryte czarnym nalotem grzybów sadzakowych. Czarne są także liście i gałęzie. Owoce z drzew silnie zaatakowanych nie nadają się do sprzedaży. Brudzenie to najczęściej szkody pośrednie powstające w wyniku żerowania larw bielika klonowca (fot. 4, 5). W wielu sadach wiosną tego roku stwierdzałam jego obecność. Larwy tego szkodnika (fot. 6, 7) znaleźć można było przede wszystkim w najstarszych kwaterach sadu, zwłaszcza na drzewach odmiany ‘Idared’. W sezonie wegetacyjnym występuje jedno pokolenie bielika klonowca, ale walka z nim jest bardzo trudna. Wylęganie larw jest rozciągnięte w czasie, rozpoczyna się na początku czerwca i trwać może aż do września. Larwy wysysają soki z liści, pędów, gałęzi, pokrywając je słodką wydzieliną, na której rozwijają się grzyby sadzakowe. Dla tego groźnego szkodnika nie ma opracowanych metod monitoringu ani progów szkodliwości. Niemniej w sadach, zwłaszcza jabłoniowych, należy wykonywać lustracje na jego obecność.

    Ponieważ poszczególne stadia rozwojowe tego szkodnika obecne są w sadach od wczesnej wiosny do późnej jesieni, lustracje należy wykonywać w ciągu całego sezonu wegetacyjnego. Sygnałem wskazującym na obecność bielika klonowca w sadzie będzie pojawienie się grzybów sadzakowych na liściach lub owocach.

    Wyeliminowanie tego szkodnika nie jest łatwe. W krajach, w których wyrządza on znaczne szkody, poleca się przeprowadzenie kilku zabiegów zwalczających. Pierwszy z nich powinien być wykonany wczesną wiosną, a następne po opadnięciu płatków kwiatowych, aby zniszczyć zimujące larwy. Latem istnieje konieczność zwalczania szkodnika w czasie obecności larw na liściach i ponownego wykonywania zabiegu po zbiorze owoców. W przeszłości wysoką skuteczność w niszczeniu bielika klonowca wykazywały środki fosforoorganiczne. Obecnie nie ma w Polsce środków zarejestrowanych do jego eliminacji. Jak zatem zapobiec szkodom wyrządzanym krótko przed zbiorami owoców? W sadach, w których były duże problemy z tym szkodnikiem zastosowanie środków z grupy neonikotynoidów (np. Mospilan 20 SP, Calypso 480 SC, Actara 25 WG) do walki z innymi owadami w sierpniu lub na początku września zredukowało jego populację.

    Zwójkówki

    To bardzo ważna grupa szkodników mogących wyrządzić znaczne szkody przed zbiorem owoców. Gąsienice letnich i jesiennych pokoleń zwójkówek żerując uszkadzają nie tylko liście, ale i owoce. Z tego względu wymagają one systematycznego i precyzyjnego monitoringu. W poszczególnych sadach występują różne gatunki zwójkówek, a najczęściej zwójka siatkóweczka, zwójka bukóweczka, wydłubka oczateczka i zwójka różóweczka. Do monitorowania obecności i liczebności zwójkówek oraz wyznaczania terminów zwalczania letniego i jesiennego pokolenia bardzo przydatne są pułapki feromonowe. Powinny się one znaleźć w każdym racjonalnie chronionym sadzie i być systematycznie kontrolowane aż do zbiorów.

    W ciągu sezonu wegetacyjnego wykonuje się kilka zabiegów zwalczających te szkodniki. Pierwszy i najważniejszy przeprowadza się przed kwitnieniem w fazie zielonego lub na początku różowego pąka kwiatowego jabłoni. Następnym ważnym terminem zwalczania jest lato. Najczęściej jest on zróżnicowany, co zależy od gatunków dominujących w danym sadzie. Zwójkę siatkóweczkę zwalcza się zwykle w trzeciej dekadzie czerwca lub na początku lipca, a zwójkę bukóweczkę oraz wydłubkę oczateczkę w drugiej połowie lipca.

    W przypadku sprzyjających rozwojowi szkodników warunków atmosferycznych licznie może wystąpić pokolenie jesienne zwójkówek. Lot motyli zwójki siatkóweczki ma miejsce w drugiej połowie lipca oraz w sierpniu, a zwójki bukóweczki pod koniec sierpnia. Gąsienice żerują pod koniec lata i jesienią aż do zbiorów. Dlatego późne odmiany jabłoni należy opryskiwać w końcu sierpnia lub na początku września. Zabiegi zwalczające wykonuje się po upływie 2–3 tygodni od rozpoczęcia lotu motyli poszczególnych pokoleń zwójkówek lub po upływie 8–12 dni od stwierdzenia dużej liczby motyli w pułapce.

    Obecnie w handlu znajduje się wiele środków polecanych do walki ze zwójkówkami i owocówką jabłkóweczką. Do ograniczenia letniego lub jesiennego pokolenia zwójkówek wykorzystać można: Affirm 095 SG w dawce 2,5–3,0 kg/ha (karencja 3 dni), Coragen 200 SC w dawce 0,125–0,175 l/ha (karencja 14 dni), Dimilin 480 SC w dawce 0,375 l/ha + Silwet Gold w stężeniu 0,015% (14 dni karencji), Runner 240 SC w dawce 0,4 l/ha (karencja 14 dni), Steward 30 WG/ Rumo 30 WG w dawce 0,17 kg/ha (karencja 7 dni). Ze względu na żerowanie zwójkówek pod oprzędami, w oprzędzionych liściach i w innych kryjówkach należy stosować 750 l cieczy użytkowej na 1 ha. Daje to szansę na lepsze dotarcie preparatu do żerujących gąsienic.

    • fot. 1–9 A. Maciesiak