Owocowo i słonecznie

    redakcja „MPS SAD”

    1 września 2012 r. podczas XVI Dnia Otwartego Sad Doświadczalny SGGW w Wilanowie odwiedziło około 1,5 tys. gości. Przybyłych na spotkanie przywitał organizator imprezy prof. dr hab. Kazimierz Tomala, a także Rektor SGGW prof. dr hab. Alojzy Szymański (fot. 1) oraz Dziekan Wydziału Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu SGGW prof. dr hab. Katarzyna Niemirowicz-Szczytt. Miłym akcentem był też jubileusz naszych szkółkarzy. W Wilanowie Stowarzyszenie Polskich Szkółkarzy obchodziło bowiem swoje 20-lecie.

    [envira-gallery id=”40250″]

    Ograniczyć wzrost

    Podczas zwiedzania sadu doświadczalnego szczególną uwagę zwracały plonowanie jabłoni i wysoka jakość owoców. O prowadzonych tam doświadczeniach informowali pracownicy Katedry Sadownictwa SGGW, m.in. dr hab. Dariusz Wrona (fot. 2).

    Na jednej z prezentowanych kwater jabłonie uprawiane są pod sieciami przeciwgradowymi – białymi, szarymi i czarnymi. Oceniany jest ich wpływ na wzrost i owocowanie drzew oraz jakość owoców, m.in. trzech sportów odmiany ‘Fuji’ – Kiku 8®, Early Fuji®, Beni Shogun®. Inne doświadczenie w tej kwaterze dotyczy wpływu podcinania korzeni i stosowania Regalisu 10 WG na ograniczenie siły wzrostu drzew odmiany ‘Braeburn’ (fot. 3).

    Podczas zwiedzania sadu można było zobaczyć, jak rosną i plonują drzewa po zastosowaniu następujących kombinacji: l cięcia korzeni z jednej strony nożem skośnym (50 cm od pnia i na głębokość 40–45 cm; kombinacja CK I); l cięcia korzeni z jednej strony (50 cm od pnia i na głębokość 40–45 cm) i użycia Regalisu 10 WG (pod koniec kwitnienia na przyrost 5 cm, w dawce 1,25 kg/ha, i dwa tygodnie później – 1 kg/ha; CK I + R); l cięcia korzeni z dwóch stron nożem skośnym (50 cm od pnia i na głębokość 40–45 cm; CK II); l cięcia korzeni z dwóch stron nożem skośnym i użycia Regalisu 10 WG (CK II + R). Zabieg cięcia korzeni we wszystkich kombinacjach przeprowadzono pod koniec marca. W porównaniu do kontroli w każdej badanej kombinacji widoczne było osłabienie wzrostu drzew oraz lepsze owocowanie. Przy czym zastosowanie samego Regalisu 10 WG dało podobny efekt w ograniczeniu siły wzrostu drzew, jak w kombinacji z obustronnym cięciem korzeni. Natomiast drzewa z kombinacji CK II wykazywały zbliżoną siłę wzrostu, jak w przypadku CK I + R.
    W  2012 r. jedną z najlepiej plonujących odmian w wilanowskim SD była ‘Gala’. Jej trzy klony: Mondial Gala® (‘Mitchgla’), ‘Gala Schnitzer’ Schniga® i Natali Gala®, rosną również pod osłonami przeciwgradowymi (fot. 4). Jak można się było przekonać, wzrost i owocowanie tych klonów są dość podobne, a – według informacji dr. hab. D. Wrony – dotychczas nie stwierdzono znacznego wpływu siatek przeciwgradowych na wybarwianie się ich owoców. Różnice te w przypadku sieci czarnej wynoszą bowiem tylko 7–8%.

    W ostatnim sezonie obficie plonowała także odmiana ‘Holiday’ (fot. 5).

    W Wilanowie rośnie ona na podkładce ‘M.9’. Jest to odmiana bardzo plenna, jej drzewa rosną słabiej niż średnio, a obfite coroczne plonowanie sprawia, że siła wzrostu drzew jest ograniczona. Owoce są średniej wielkości, niemal na całości pokryte ciemnym rumieńcem, przechowują się dobrze. Odmiana ta jest podatna na parcha jabłoni.

    Odmiany i ich sporty

    Dużym zainteresowaniem przybyłych do Wilanowa sadowników cieszyły się doświadczenia odmianowe, po których oprowadzał prof. dr hab. Andrzej Przybyła (fot. 6). Rosnące w prezentowanej kwaterze drzewa kilkunastu odmian (wszystkie na ‘M.9’) posadzono w 2009 r.

    ‘Gala’ Brookfield® wcześnie wchodzi w owocowanie. Rośnie średnio silnie i ma tendencję do opuszczania gałęzi. Owocuje corocznie i obficie. Jabłka są średnie i duże (od 70 do 75 mm), wyrównane. Mają stożkowaty kształt i intensywny czerwonopurpurowy rumieniec z licznymi ciemniejszymi prążkami (fot. 7). Barwa zasadnicza owocu jest żółtokremowa. Skórka jest błyszcząca, twarda i gładka. Owoce są jędrne i aromatyczne, a miąższ chrupiący, słodki i soczysty. Jabłka tej odmiany dojrzewają na początku września. Dobrze się przechowują.

    Drzewa odmiany ‘Braeburn’ początkowo rosną silnie i słabo owocują, w kolejnych latach wzrost jest już umiarkowany, a owocowanie coraz lepsze. Owoce są średniej wielkości i duże (fot. 8), jajowate. Skórka jest zielonkawożółta, błyszcząca, w znacznej części pokryta ciemniejszymi cętkami. Miąższ jest jasnokremowy, jędrny, soczysty, słodkawy. Dobrze się przechowują.

    Owoce odmiany ‘Braeburn’ Hillwell® wybarwiają się wcześniej i lepiej niż standardu. Drzewo początkowo rośnie silnie i słabo owocuje, w kolejnych latach wzrost jest już umiarkowany, a owocowanie coraz lepsze (fot. 9). Zawiązuje dużo owoców bezpośrednio przy przewodniku, wykształca również dużą liczbę krótkopędów. Jabłka dobrze się przechowują.

    ‘Fuji’ Kiku 8® to naturalna mutacja odmiany ‘Fuji’. Jej owoce lepiej się wybarwiają i wcześniej dojrzewają niż odmiany standardowej. Drzewo rośnie średnio silnie i obficie owocuje. Jabłka są średnie do dużych (od 75 do 80 mm), okrągłe lub lekko wydłużone (fot. 10), pokryte na całej powierzchni błyszczącym, czerwonym, paskowanym rumieńcem. Owoce dojrzewają w drugiej połowie października. Ze względu na wyrównane dojrzewanie, możliwy jest ich jedno- lub dwuetapowy zbiór.

    Beni Shogun® (‘Fuji’) to mutant japońskiej odmiany ‘Yataka’, która jest mutacją ‘Fuji’ standard. Drzewo rośnie średnio silnie. Owoce są duże (75–80 mm), kuliste (fot. 11). Skórka jest gładka, matowa z pomarańczowoczerwonym do rozmyto-czerwonego rumieńcem. Miąższ jest soczysty o przyjemnym, egzotycznym aromacie, podobnym do ananasa. Po wyjęciu z chłodni odmiana ta dość długo zachowuje dobrą jakość handlową. Dojrzewa pod koniec września/na początku października. W czasie zbiorów często występuje szklistość miąższu, która może zanikać po przechowywaniu w chłodni.

    Mariri Red® jest jednym z najczęściej uprawianych sportów ‘Braeburna’. Odmianę tę wyselekcjonowano pod względem bardzo atrakcyjnego rumieńca w porównaniu do odmiany wyjściowej. Drzewa tego sportu po posadzeniu do sadu rosną dość silnie i umiarkowanie owocują. W kolejnych latach wzrost drzew jednak słabnie, a owocowanie się zwiększa (fot. 12 na str. 16). Jabłka wykazują wysoką trwałość zarówno w przechowywaniu, jak i w transporcie. Rumieniec pokrywa praktycznie całą powierzchnię owocu. Drzewa tej odmiany wcześnie wchodzą w owocowanie i na początku plonują umiarkowanie, a potem obficie. Mają jednak skłonność do przemiennego owocowania.

    Drzewa Honeycrisp® wcześnie wchodzą w owocowanie (fot. 13). Jabłka są duże, atrakcyjne, z jasnoczerwonym rumieńcem. Dobrze się przechowują i wykazują zadowalającą trwałość w obrocie handlowym. Odmiana jest szczególnie ceniona ze względu na smak.

    Atrakcyjnie prezentowały się także owoce odmiany Mutsu® (fot. 14), jednak sadowników najbardziej interesowały odmiany o czerwonych owocach, takie jak ‘Gala Mondial’ (Mitchgla®). Jej drzewa rosną średnio silnie lub silnie, mają tendencję do intensywnego rozgałęziania się. W okres owocowania wchodzą wcześnie, plonują obficie, nie wykazują skłonności do przemiennego owocowania. Jabłka są wydłużone, jak u odmiany ‘Gala’, pokryte jednak ciemniejszym, rozmyto-paskowanym rumieńcem, pokrywającym od 3/4 do całej powierzchni owocu (fot. 15). Smak jest podobny jak u ‘Gali’. Sport ten ma skłonność do tworzenia chimer (odbarwione fragmenty skórki w postaci wyraźnie widocznych, podłużnych pasków). Dojrzewa w drugiej/trzeciej dekadzie września.

    Odmiana ‘Goldstar’ zaliczana jest do odpornych na parcha jabłoni, co w przypadku odmian o jasnym zabarwieniu skórki jest raczej rzadkością (fot. 16). Niestety jej wadą jest bardzo duża podatność owoców na gorzką plamistość podskórną. Plonuje obficie i nie wykazuje tendencji do przemiennego owocowania. Jabłka są zielonożółte, duże, czasami z niewielkim pomarańczowym rumieńcem, dojrzałość zbiorczą osiągają w połowie października. Przed zbiorem nie opadają.

    ‘Gala Schnitzer’ Schniga® owocuje wcześniej niż odmiana wyjściowa, jej owoce są też lepiej wybarwione (fot. 17). W 70–80% pokrywa je ciemnoczerwony, paskowany rumieniec. Odmiana ta lepiej także plonuje od pierwotnej ‘Gali’ Schniga®, a jej owoce są równomiernie wybarwione.

    ‘GoldRush’ należy do odmian o zielonych owocach. Do momentu wejścia w owocowanie drzewo rośnie średnio silnie, potem wzrost się osłabia. Wcześnie wchodzi w owocowanie. Wykazuje skłonność do nadmiernego zawiązywania owoców, dlatego konieczne jest intensywne przerzedzanie zawiązków. Jabłka są średniej wielkości, kształtem przypominają ‘Golden Deliciousa’. Skórka jest średniej grubości, zielonkawożółta, po dojrzeniu żółta, bez nalotu, może się lekko ordzawiać, zwłaszcza w strefie okołokielichowej. Na owocach od strony nasłonecznionej czasem pojawia się delikatny rumieniec (fot. 18). Miąższ jest jasnożółty, średnioziarnisty, jędrny, chrupiący, słodko-kwaskowaty, aromatyczny. Dojrzewa w drugiej połowie października, a w chłodnym roku na początku listopada.

    ‘Ligolina’ to odmiana polska. Drzewo początkowo rośnie średnio silnie, później słabo, tworząc rozłożyste, stożkowate, średnio zagęszczone korony. W owocowanie wchodzi wcześnie, owocuje obficie, ma jednak tendencję do przemiennego owocowania. Jabłka są duże lub średnie, wyrównane (fot. 19). Kształt kulistowydłużony lub cylindryczny, wyraźnie zwężający się w stronę kielicha. Skórka średnio gruba, gładka, nieordzawiona, błyszcząca, z lekkim tłustawym nalotem, zielonkawożółta, pokryta w dużej części czerwonym, rozmytym rumieńcem. Miąższ kremowy, średnioziarnisty, kruchy, soczysty, słodko-kwaskowaty, aromatyczny, smaczny. Owoce dojrzewają pod koniec września/na początku października. Dobrze się przechowują.

    ‘Ligol Red Spur’ to mutant odmiany ‘Ligol’. Jego owoce mają nie tylko intensywniejszy rumieniec (fot. 20), ale ich drzewa rosną o 30–40% słabiej niż odmiana wyjściowa. Owoce dobrze się wybarwiają, co pozwala zbierać je po osiągnięciu optymalnej dojrzałości przechowalniczej.

    fot. 1–3, 5–13, 15, 16, 18, 19
    M. Strużyk
    fot. 4, 14, 17, 20 K. Tomala