Adiuwanty i kondycjonery – rodzaje i zastosowanie

    emerytowany pracownik Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach Oddział „Centrum Ogrodnicze” w Sandomierzu

    Z liści wielu roślin, szczególnie tych pokrytych nalotem woskowym, ciecz robocza łatwo spływa zatrzymując się na nich tylko w niewielkiej ilości. Wpływa to na obniżenie skuteczności zabiegów środkami ochrony roślin. Zwiększanie dawki użytego preparatu często nie podnosi efektywności opryskiwania. W uprawach ogrodniczych, w których wykonuje się po kilkanaście zabiegów w sezonie wegetacyjnym, jeden lub dwa niewłaściwie wykonane, nierzadko rzutują na opłacalność uprawy. Obserwacje te stały się zaczątkiem poszukiwań różnych rozwiązań wspomagających rozpływanie się cieczy roboczej na liściach i ograniczenie jej spływania (strat i poparzeń liści) oraz lepszego wchłaniania substancji czynnej w przypadku środków systemicznych.

    [ngg src=”galleries” ids=”143″ display=”photocrati-nextgen_basic_thumbnails”]

    Zmniejszyć napięcie powierzchniowe

    Dobre efekty zwilżania, a tym samym poprawę skuteczności zabiegu daje dodatek do cieczy roboczej środka zmniejszającego jej napięcie powierzchniowe (fot. 1, 2). Z czasem na rynku zaczęły się pojawiać profesjonalne środki wspomagające – jako nowe produkty lub integralnie związane ze środkami ochrony roślin (ś.o.r.). Przy zakupie należy kierować się zasadą, że ochronę prowadzi się przy użyciu ś.o.r., a dodatek poprawiający przyczepność preparatu i jego rozmycie się na liściu powinien pomóc i przynieść wymierne korzyści agrotechniczne i ekonomiczne.

    Dwie grupy produktów

    Substancje wykorzystywane do poprawy skuteczności zabiegów ś.o.r. można podzielić na adiuwanty (zwilżacze) i kondycjonery. Adiuwanty z uwagi na sposób działania podzielić można na aktywujące, które zwiększają ilość substancji czynnej poprzez wzrost ilości cieczy na powierzchni rośliny, głównie na liściach (poprawia się wnikanie preparatów do tkanek roślin), oraz modyfikujące, które ograniczają pienienie, zwiewanie cieczy roboczej czy zapobiegają korozji metalowych części opryskiwacza. Adiuwanty mineralne, których przykładem jest siarczan amonowy, wykazują działanie aktywująco-modyfikujące i dodatkowo pełnią funkcję kondycjonera wody. Siarczan amonu zakwasza wodę i tym samym wpływa na właściwości fizykochemiczne, ale przede wszystkim poprawia przyswajanie glifosatu (w roli adiuwantu jest używany tylko z tą substancją).

    Adiuwanty aktywujące można podzielić na dwie grupy. Substancje powierzchniowo czynne (zwane też surfakantami, od ang. SURFace ACTive AgeNTs) obniżają napięcie powierzchniowe, przez co dobrze pokrywają opryskiwane rośliny, a substancja czynna łatwiej wnika do wnętrza liści i poprawia się skuteczność zabiegu. Druga grupa obejmuje oleje roślinne i mineralne oraz ich estry, które ułatwiają rozpuszczalność wielu herbicydów i poprawiają skuteczność ich działania.

    Jakość wody

    Woda ma bardzo istotny wpływ na skuteczność wykonywanych zabiegów. Wielu sadowników nie zwraca uwagi na to, jakiej wody używa i najczęściej nie zna jej własności fizycznych oraz chemicznych.
    W wodzie rozpuszczone są zarówno składniki powietrza, jak i minerały, które dostają się do niej w czasie przesiąkania przez kolejne warstwy gleby. Najbardziej zmineralizowane są wody z ujęć głębinowych. Twardość wody zależy od rozpuszczonych w niej związków wapnia i magnezu, a odczyn dodatkowo także od związków metali, chlorków czy siarczanów.

    Wody używane przez sadowników mają w większości odczyn obojętny lub lekko zasadowy. Nie jest on korzystny dla jakości i skuteczności wykonywanych zabiegów. Substancje aktywne mogą reagować z kationami (np. wapnia) już w zbiorniku opryskiwacza bądź na wysychającej powierzchni liścia dając nierozpuszczalne i nieaktywne sole, które wpływają niekorzystnie na środowisko naturalne poprzez zanieczyszczanie gleby oraz wody.

    Problem twardej wody dotyczy w Polsce 75% powierzchni kraju. Optymalne pH wody do opryskiwania to 5–6. Rozwiązaniem jest stosowanie kondycjonerów wody, które regulują jej twardość i odczyn oraz blokują jony metali ciężkich, chroniąc substancję czynną przed niekorzystnymi zmianami i stwarzają jej optymalne warunki dla działania. W skład kondycjonerów może wchodzić jeden lub kilka związków chemicznych takich jak kwasy nieorganiczne, mocznik, związki chelatujące, kwasy organiczne oraz inne związki organiczne.

    fot. 1 A. Łukawska
    fot. 2 W. Górka